بررسی میزان آگاهی و استفاده مدیران از سیستم‌های اطلاعات مدیریت در فرایند تصمیم‌گیری در سازمان‌های دولتی

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان آگاهی و استفاده مدیران از سیستمهای اطلاعات مدیریت در فرآیند تصمیم‌گیری در سازمان‌های دولتی استان ایلام انجام گرفته است. این پژوهش از نظر هدف كاربردی و از نظر روش توصیفی- پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری پژوهش مدیران و كارشناسان 83 سازمان دولتی استان ایلام بوده كه با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای ابتدا 25 سازمان انتخاب گردید و سپس اطلاعات مورد نیاز پژوهش از كلیه مدیران عالی و میانی آن سازمان‌ها جمع‌آوری گردید. در مجموع حجم نمونه آماری 205 نفر بود. برای اندازه‌گیری از مدل پذیرش فناوری تغییر یافته و تئوری عمل استدلالی استفاده شده است. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه و برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از آمار توصیفی (جدول توزیع فراوانی، درصد فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون كولموگروف- اسمیرنف، آزمون t، آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن، آزمون رگرسیون چند گانه گام به گام) استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد تفاوت معناداری بین دو گروه مدیران زن و مرد در استفاده از سیستم اطلاعات مدیریت وجود ندارد. همچنین بین گروه‌های با سطوح جایگاه سازمانی متفاوت در استفاده از آن نیز تفاوتی مشاهده نشد. همچنین بین میزان استفاده مدیران از MIS بر اساس گروه‌های سنی تفاوت وجود دارد به گونه‌ای كه مدیران مسن‌تر كمتر از MIS استفاده می‌كنند و بین میزان استفاده از MIS بر اساس گروه‌های سابقه خدمت تفاوت وجود دارد. تحلیل رگرسیونی گام به گام حاكی از این است كه شش عامل حمایت سازمانی، حمایت مالی، كاربرد اینترنت، حمایت مدیر ارشد، در دسترس بودن و اعتقاد به اثربخشی به عنوان مهمترین عوامل موثر بر بكارگیری MIS می‌توانند یك مدل قابل اتكا برای برآورد میزان كاربرد MIS ارائه نمایند.

واژگان كلیدی: سیستم اطلاعات مدیریت، MIS، سازمان‌های دولتی

فهرست مطالب

 فصل اول: كلیات پژوهش

1- 1 مقدمه. 2

2-1 بیان مساله. 3

3-1  اهمیت و ضرورت تحقیق.. 5

4-1 اهداف تحقیق.. 6

6-1 فرضیه های تحقیق.. 7

1-6-1  فرضیه اصلی اول.. 7

2-6-1  فرضیه اصلی دوم. 8

7-1 تعریف نظری واژه ها و متغیرهای پژوهش.... 9

8-1 تعریف عملیاتی متغیرها 10

فصل دوم: مبانی نظری پژوهش

1-2 مقدمه. 13

2-2 طبقه‌بندی مدیران در سازمان‌ها 13

3-2 سطوح مختلف تصمیم‌گیرندگان مدیریتی.. 13

4-2 دیدگاه‌های مطروحه در خصوص مدیران.. 14

5-2 معیار تعریف اطلاعات خوب برای مدیران.. 14

6-2 نقش‌های مدیریتی و سیستم‌های اطلاعات حمایتی.. 14

7-2 مدیران، تصمیم‌گیری و سیستم‌های اطلاعاتی.. 16

8-2 مدل فردی تصمیم‌گیری و سیستم‌های اطلاعاتی.. 17

9-2 تصمیم گیری در سازمانها 17

1-9-2 شرایط تصمیم مدیران.. 17

2-9-2 تئوری های تصمیم گیری.. 17

3-9-2 تئوری کلاسیک تصمیم گیری.. 18

4-9-2 تئوری رفتاری تصمیم گیری.. 18

5-9-2 بصیرت ، قضاوت و پایبندی به عمل گذشته. 18

6-9-2 یابندگی قضاوتی.. 19

7-9-2 قاطعیت در تصمیم گیری.. 19

8-9-2 استراتژی درگیر کردن دیگران در تصمیم گیری.. 19

1-8-9-2 تصمیمات فردی ، تصمیمات مشورتی و تصمیمات گروهی.. 19

2-8-9-2 مدیریت در قرن 21 جایگاه خاصی برای دو سیاست کلان قائل است : 19

10-2 انواع اطلاعات... 20

1-10-2  طبقه‌بندی اطلاعات از نظر كاربرد. 20

2-10-2  طبقه‌بندی اطلاعات از نظر سطوح سازمانی.. 21

11-2 نقش استراتژیک اطلاعات... 22

1-11-2 سیستمها 23

2-11-2 روش سیستم ها و دیدگاه سیستمی.. 23

3-11-2 چرخه حیات سیستم.. 23

4-11-2 اهمیت اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی.. 24

5-11-2 سیستمهای اطلاعاتی.. 24

12-2 کاربرد مدیریت... 25

1-12-2 مشارکت بیشتر در تصمیم گیری.. 25

2-12-2 افزایش سرعت در تصمیم گیری.. 25

3-12-2 افزایش سرعت در شناسائی مسائل.. 25

13-2 طرح ریزی سازمان.. 25

1-13-2 کاهش ارتقاع هرم سازمان.. 26

2-13-2 تمرکز یا عدم تمرکز  بیشتر. 26

3-13-2 بهبود هماهنگی.. 26

4-13-2 شرح دقیق تری از وظایف... 26

5-13-2 افزایش کارکنان متخصص.... 27

14-2 سیستم های اطلاعاتی مدیریت... 27

15-2 طبقه‌بندی سیستم‌های اطلاعاتی.. 27

1-15-2 طبقه‌بندی سیستم‌های اطلاعاتی از نظر ماهیت... 27

2-15-2 طبقه‌بندی سیستم‌های اطلاعاتی از نظر ساختار 28

3-15-2 طبقه‌‌بندی سیستم‌های اطلاعاتی از نظر كاربرد. 28

1-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات پشتیبان مدیریت... 29

1-1-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات مدیریتی.. 29

2-1-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات تولید گزارش.... 29

3-1-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات مدیران ارشد. 30

4-1-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات استراتژیك.... 30

5-1-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات پشتیبان تصمیم.. 30

6-1-3-15-2سیستم‌های پردازش تبادلات یا تراكنش‌ها 32

2-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات پشتیبان عملیات... 32

1-2-3-15-2سیستم‌های اطلاعات اداری.. 32

2-2-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات مدیریت منابع انسانی.. 33

3-2-3-15-2سیستم‌های اطلاعات حسابداری.. 34

4-2-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات تجاری.. 35

5-2-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات تولید. 36

6-2-3-15-2سیستم اطلاعات جغرافیایی.. 36

7-2-3-15-2 سیستم‌های اطلاعات اسنادی.. 37

3-3-15-2سیستمهای كسب و كار الكترونیكی سازمان.. 37

1-3-3-15-2 برنامه‌ریزی منابع سازمان.. 37

2-3-3-15-2 مدیریت ارتباط با مشتری.. 39

3-3-3-15-2 مدیریت زنجیره تأمین.. 41

4-3-3-15-2 سیستم‌های همكاری سازمان.. 42

16-2پیشینة پژوهش.... 45

1-16-2 پژوهشات صورت گرفته در داخل كشور 45

2-16-2 پژوهشات صورت گرفته در خارج كشور 48

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

1-3 مقدمه. 54

2-3 نوع و روش تحقیق.. 54

3-3 مبانی تئوریك پژوهش.... 54

4-3 مدل مفهومی پژوهش.... 57

5-3 متغیرهای پژوهش.... 58

1-5-3 متغیر وابسته. 58

2-5-3 متغیر مستقل.. 58

6-3 روش  و تكنیك جمع آوری اطلاعات... 58

1-6-3 مشخصات پرسشنامه. 58

7-3 روایی و پایانی ابزار 59

1-7-3 روایی / اعتبار 59

2-7-3 پایایی.. 59

8–3 جامعه آماری، حجم نمونه و روش نمونه گیری.. 61

9-3 قلمرو تحقیق.. 61

10-3 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات... 61

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

1-4 مقدمه. 64

2-4  بررسی  ویژگی های جمعیت شناختی.. 65

1-2-4  جنسیت... 65

2-2-4  سطح تحصیلات... 66

3-2-4  جایگاه سازمانی.. 67

4-2-4  سن.. 68

5-2-4 سابقه خدمت... 69

3-4 بررسی شاخص های مربوط به متغیرهای تحقیق.. 70

1-3-4  بررسی شاخص های مولفه آشنایی.. 70

2-3-4  بررسی شاخص های مولفه در دسترس بودن.. 71

3-3-4 بررسی شاخص های مولفه توانایی.. 72

4-3-4  بررسی شاخص های مولفه كاربرد MIS.. 73

5-3-4 بررسی شاخص های مولفه آگاهی مدیر. 74

6-3-4  بررسی شاخص های مولفه حمایت مدیر. 75

7-3-4  بررسی شاخص های مولفه حمایت مالی.. 76

8-3-4بررسی شاخص های مولفه سازمان یادگیرنده 77

9-3-4بررسی شاخص های مولفه حمایت سازمانی.. 78

10-3-4  بررسی شاخص های مولفه شیوه تصمیم گیری مدیران.. 79

11-3-4  بررسی شاخص های مولفه قصد كاربرد MIS.. 80

12-3-4  بررسی شاخص های مولفه كاربرد كامپیوتر. 81

13-3-4  بررسی شاخص های مولفه كاربرد اینترنت... 81

14-3-4  بررسی شاخص های مولفه اعتقاد به اثربخشی.. 82

4-4  بررسی نرمال بودن متغیرها 83

5-4  نتایج آزمون t 84

1-5-4  آزمون t برای مقایسه میزان كاربرد MIS در مدیران.. 84

6-4مقایسه میزان استفاده گروههای مختلف مدیران از MIS.. 88

8-4آزمون همبستگی اسپیرمن بین متغیرها 93

1-8-4 سن.. 93

2-8-4  سابقه خدمت... 93

3-8-4  در دسترس بودن.. 94

4-8-4  آگاهی مدیر. 94

5-8-4  حمایت مدیر. 95

6-8-4  حمایت مالی.. 95

7-8-4سازمان یادگیرنده 96

8-8-4  حمایت سازمانی.. 96

9-8-4 شیوه تصمیم گیری مدیران.. 98

10-8-4  قصد كاربرد MIS.. 98

11-8-4  كاربرد كامپیوتر. 99

12-8-4  كاربرد اینترنت... 99

13-8-4  اعتقاد به اثربخشی.. 100

14-8-4آشنایی با MIS.. 100

15-8-4  توانایی.. 100

9-4آزمون تحلیل رگرسیون.. 101

10-4 آزمون صحت مدل برازش شده.............................................................................................. 109

11-4 خلاصه آزمون فرضیه ها 112

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات پژوهش

1-5  مقدمه. 120

2-5  یافته های تحقیق.. 120

1-2-5 یافته ها حاصل از ویژگی های جمعیت شناختی.. 120

2-2-5 یافته های حاصل از بررسی شاخصهای مربوط به متغیرهای پژوهش.... 120

3-2-5  نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیات تحقیق.. 122

4-2-5  نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون.. 125

5-2-5  سایر نتایج تحقیق.. 125

3-5  پیشنهادات... 128

1-3-5  پیشنهادات کاربردی.. 128

2-3-5  پیشنهادات به محققین آتی.. 129

4-5  محدودیت های تحقیق.. 130

پیوست........................................................................................................................................................ 131

منابع فارسی: 137

منابع لاتین: 141

 فهرست جداول

 جدول(3-1). مؤلفه های میزان آگاهی و كاربرد........................................................................................... 60

جدول (4-1). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس جنسیت........................................................... 65

جدول (4-2). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس سطح تحصیلات............................................... 66

جدول (4-3). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس جایگاه سازمانی............................................... 67

جدول (4-4). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس سن.................................................................. 68

جدول (4-5). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس سابقه خدمت................................................... 69

جدول (4-6).  توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «آشنایی با MIS»...................................... 70

جدول (4-7).  توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «در دسترس بودن MIS».......................... 71

جدول (4-8).  توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «توانایی»...................................................... 72

جدول (4-9). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « كاربرد MIS ».......................................... 73

جدول (4-10). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « آگاهی مدیر »......................................... 74

جدول(4-11). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «حمایت مدیر»............................................ 75

جدول(4-12). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «  حمایت مالی  »....................................... 76

جدول(4-13). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «سازمان یادگیرنده».................................... 77

جدول(4-14). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «حمایت سازمانی»...................................... 78

جدول(4-15). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « شیوه تصمیم گیری مدیران ».................. 79

جدول(4-16). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « قصد كاربرد MIS».................................. 80

جدول(4-17). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « كاربرد كامپیوتر »..................................... 81

جدول(4-18). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه «كاربرد اینترنت»......................................... 82

جدول(4-19). توزیع فراوانی نظرات مدیران استان در زمینه « اعتقاد به اثربخشی».................................. 82

جدول(4-20). نتایج آزمون کولموگروف–اسمیرنف برای بررسی پیش فرض نرمال بودن متغیرهای مورد

 مطالعه.......................................................................................................................................................... 83

جدول (4-21).  نتایج آزمون t برای مقایسه میزان كاربرد MIS در مدیران............................................. 86

جدول(4-22).  نتایج آزمون t برای مقایسه میزان استفاده از MIS براساس جنسیت............................... 88

جدول(4-23). تجزیه یک طرفه واریانس برای مقایسه میزان «  آشنایی » براساس میزان تحصیلات....... 88

جدول (4-24)آزمون LSD بر اساس مولفه آشنایی........... 89

جدول(4-25). تجزیه یک طرفه واریانس برای مقایسه میزان «  توانایی » براساس میزان تحصیلات........ 90

جدول(4-26). تجزیه یک طرفه واریانس برای مقایسه میزان «  كاربرد MIS  » براساس میزان تحصیلات    90

جدول(4-27). تجزیه یک طرفه واریانس برای مقایسه میزان «  آشنایی » براساس جایگاه سازمانی........ 91

جدول(4-28). تجزیه یک طرفه واریانس برای مقایسه میزان «  توانایی » براساس جایگاه سازمانی......... 91

جدول(4-29). تجزیه یک طرفه واریانس برای مقایسه میزان «  كاربرد MIS » براساس جایگاه سازمانی      92

جدول(4-30).  نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن برای میزان آشنایی، توانایی و كاربرد MIS با متغیرهای مورد مطالعه................. 97

جدول(4-31). نتایج تجزیه واریانس پیش بینی میزان كاربرد MIS توسط مدیران دستگاههای دولتی استان ایلام بر اساس

 متغیرهای مورد مطالعه.................................................................... 101

جدول(4-32). ضرایب رگرسیونی پیش بینی میزان كاربرد MIS توسط مدیران دستگاههای دولتی استان ایلام بر اساس متغیرهای مورد مطالعه      102

جدول(4-33). نتایج تجزیه واریانس پیش بینی میزان كاربرد MIS توسط مدیران دستگاههای دولتی استان ایلام بر اساس متغیرهای مورد مطالعه   103     

جدول(4-34). ضرایب رگرسیونی پیش بینی میزان كاربرد MIS توسط مدیران دستگاههای دولتی استان ایلام بر اساس متغیرهای مورد مطالعه      104

جدول(4-35). نتایج تجزیه واریانس پیش بینی میزان كاربرد MIS توسط مدیران دستگاههای دولتی استان ایلام بر اساس متغیرهای مورد مطالعه   106     

جدول(4-36). ضرایب رگرسیونی پیش بینی میزان كاربرد MIS توسط مدیران دستگاههای دولتی استان ایلام بر اساس متغیرهای مورد مطالعه       107

جدول (4-37). نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فرضیات تحقیق       118 

فهرست نمودار و شكل

نمودار (4-1). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس جنسیت............................................ 65

نمودار (4-2). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس سطح تحصیلات............................. 66

نمودار (4-3). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس جایگاه سازمانی............................... 67

نمودار (4-4). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس سن.................................................... 68

نمودار (4-5). توزیع فراوانی مدیران نمونه آماری بر اساس سابقه خدمت.................................. 69

نمودار(4-6). نرمالیته باقیمانده ها........................................................................................................... 110

شكل (2-1). ابزارهای سیستم‌های همكاری سازمان......................................................................... 43

شكل (2-2). چارچوب نظری پژوهش.................................................................................................... 52

شكل (3-1). مدل پذیرش فناوری (TAM) ......... 56

شكل (3-2). تئوری عمل استدلالی 56

شكل (3-3). مدل مفهومی پژوهش............................................................................ 57

شكل (4-1). نتیجه مدل آزمایش شده پژوهش ......................................................... 111